Margins là gì?

Tất cả chúng ta đều đã nghe nói về nhà đầu tư may mắn đã thực hiện thành công chiến lược đầu tư khi không chỉ mua Apple khi giá rẻ mà còn mua nó với số tiền ký quỹ, từ đó nhân đôi lợi nhuận vốn đã kếch xù một cách hiệu quả. Ngược lại, cũng có trường hợp một nhà đầu tư không may mắn đã thực hiện một yêu cầu ký quỹ xấu và buộc phải bán với mức lỗ lớn và sau đó thanh lý các khoản nắm giữ có lãi của mình khi nhận được một yêu cầu ký quỹ. Hai câu chuyện là minh họa cho lợi ích và rủi ro của đầu tư ký quỹ. Mua ký quỹ nghĩa là bạn đang mua cổ phiếu bằng số tiền mà bạn đã vay từ công ty môi giới của mình. Nó hấp dẫn vì về mặt lý thuyết vì bạn có thể kiếm được lợi nhuận bằng cách sử dụng số tiền mà bạn thậm chí không có. Nhưng rủi ro là bạn có thể thua lỗ lớn nếu giá giảm.

Định nghĩa ký quỹ (margins)

Khái niệm

Theo thuật ngữ tài chính, ký quỹ là khoản thế chấp mà một nhà đầu tư phải ký gửi với người môi giới hay sàn giao dịch để bảo hiểm cho sự rủi ro tín dụng có thể xảy ra với người mà họ ký gửi. Nhà đầu tư có thể đối mặt với rủi ro tín dụng nếu họ vay tiền mặt từ nhà môi giới để mua hoặc vay tài sản tài chính để bán khống hoặc ký kết một hợp đồng phái sinh. 

Mua ký quỹ (buying on margins) là việc nhà đầu tư mua tài sản bằng cách vay từ tài khoản từ một nhà môi giới. Việc mua ký quỹ liên quan đến khoản thanh toán ban đầu thanh toán cho nhà môi giới cho tài sản khi nhà đầu tư sử dụng chứng khoán có thể ký quỹ trong tài khoản môi giới của họ làm tài sản thế chấp.

Trên thị trường chứng khoán, giao dịch ký quỹ (margin trading) đề cập đến quá trình các nhà đầu tư cá nhân mua nhiều cổ phiếu hơn mức họ có thể mua được. Giao dịch ký quỹ bao gồm việc mua và bán chứng khoán trong một phiên duy nhất. Theo thời gian, các công ty môi giới khác nhau đã nới lỏng cách tiếp cận về thời gian. Quá trình này đòi hỏi một nhà đầu tư phải suy đoán hoặc đoán chuyển động của cổ phiếu trong một phiên cụ thể. Giao dịch ký quỹ được coi là một trong những phương thức thu được lợi nhuận khá dễ dàng. Với sự ra đời của các sàn giao dịch chứng khoán điện tử, thị trường vốn chỉ dành cho các nhà đầu tư chuyên nghiệp nay đã mở rộng ra cho cả các nhà giao dịch nhỏ.

Cách tài khoản ký quỹ hoạt động

Để mua cổ phiếu ký quỹ, trước tiên bạn cần mở một tài khoản ký quỹ. Tài khoản này khác với một tài khoản tiền mặt môi giới thông thường mặc dù nhiều công ty môi giới sẽ tự động cung cấp cho bạn tài khoản ký quỹ, trừ khi bạn đặc biệt yêu cầu họ không làm như vậy. Các tài khoản ký quỹ phải tuân thủ các quy tắc nhất định như cần bao gồm số dư tối thiểu là 2.000 đô la, giới hạn vay tối đa 50% đối với chứng khoán đã mua và giới hạn duy trì tài khoản là 25%. Đây là số tiền mặt tối thiểu phải có trong tài khoản ký quỹ so với giá trị của cổ phiếu. Các công ty môi giới có thể đặt số dư tài khoản tối thiểu, số tiền ký quỹ và mức tối thiểu duy trì khác nhau, miễn là chúng chặt chẽ hơn các quy tắc chung đã được đặt ra.

Cơ chế mua ký quỹ diễn ra như sau: Giả sử bạn mở một tài khoản ký quỹ với 10.000 đô la và muốn sử dụng nó để mua 20.000 đô la Cổ phiếu XYZ với tỷ lệ ký quỹ 50%. Điều đó có nghĩa là 10.000 đô la của giá mua sẽ được tài trợ từ tài khoản và 10.000 đô la khác sẽ được huy động bằng một khoản vay. Khoản vay này sẽ yêu cầu tài sản thế chấp là 10.000 đô la, có nghĩa là một nửa số cổ phiếu đã mua của bạn sẽ được dùng làm tài sản thế chấp.

Không phải tất cả chứng khoán đều có thể kỹ quỹ. Nhìn chung, không thể mua cổ phiếu penny hay chứng khoán được phát hành lần đầu ra công chúng (initial public offerings - IPO) và các công ty môi giới khác nhau có những hạn chế khác nhau. Hơn nữa, các công ty môi giới có thể đặt mức bảo trì tối thiểu để tương ứng với sự biến động của cổ phiếu. Ví dụ: một cổ phiếu được coi là biến động mạnh có thể có mức duy trì tối thiểu là 75%.

Ví dụ về mua ký quỹ

Giả sử một nhà đầu tư muốn mua 200 cổ phiếu của một công ty hiện đang giao dịch với giá 30 đô la một cổ phiếu, nhưng cô ấy chỉ có 3.000 đô la trong tài khoản môi giới của mình. Cô quyết định sử dụng số tiền mặt đó để trả cho một nửa (100 cổ phiếu) và cô mua 100 cổ phiếu còn lại bằng cách vay 3.000 đô la từ công ty môi giới của mình với tổng số tiền đầu tư ban đầu là 6.000 đô la. Bây giờ, giả sử giá cổ phiếu tăng 33% lên 40 đô la. Kết quả là giá trị khoản đầu tư 6.000 đô la ban đầu đã tăng lên giá trị 8.000 đô la. Mặc dù cô ấy phải trả lại số tiền đã vay nhưng cô ấy vẫn có thể giữ số tiền lợi nhuận mà cô ấy đạt được. Trong trường hợp này, sau khi trả lại 3.000 đô la, cô ấy còn lại 5.000 đô la với lợi nhuận 2.000 đô la. Nếu cô ấy chỉ đầu tư 3.000 đô la tiền mặt, thì số tiền thu được của cô sẽ là khoảng 1.000 đô la. Bằng cách giao dịch ký quỹ, nhà đầu tư đã tăng gấp đôi lợi nhuận của mình với cùng một lượng tiền mặt ban đầu.

Tuy nhiên, không phải mọi khoản đầu tư đều dẫn đến lợi nhuận. Trong một tình huống thua lỗ, cổ phiếu bị ảnh hưởng và giá cổ phiếu giảm từ 30 đô la xuống 20 đô la. Giá trị khoản đầu tư của cô ấy giảm từ 6.000 đô la xuống còn 4.000 đô la và sau khi hoàn trả khoản vay, cô chỉ còn 1.000 đô la với khoản lỗ là 2.000 đô la. Nếu cô ấy chỉ đầu tư bằng tiền mặt của mình thì khoản lỗ sẽ chỉ ở mức 1.000 đô la, tức là còn một nửa.

Và nếu giá cổ phiếu còn tiếp tục tăng, chẳng hạn như thêm 10 đô la một cổ phiếu thì kết quả sẽ hế nào? Tổng tiền đầu tư trị giá 2.000 đô la nhưng cô ấy lại cần tận 3.000 đô la để trả cho các khoản vay. Tức là cô ấy vẫn còn nợ thêm 1.000 đô la ngay cả khi đã bán cổ phiếu. Khoản lỗ hiện tại tổng cộng là 4.000 đô la bao gồm khoản đầu tư 3.000 đô la ban cộng với 1.000 đô la bổ sung để đáp ứng các điều khoản của khoản vay.

Cách hoạt động của giao dịch ký quỹ

Khi một giao dịch ký quỹ được bắt đầu, nhà giao dịch sẽ được yêu cầu cam kết một tỷ lệ phần trăm trên tổng giá trị lệnh mua. Khoản đầu tư ban đầu này được gọi là tiền ký quỹ và nó có liên quan chặt chẽ đến khái niệm đòn bẩy. Nói cách khác, giao dịch đòn bẩy được tạo ra từ việc sử dụng giao dịch ký quỹ cũng như tạo ra được đòn bẩy mô tả tỷ lệ số tiền đi vay trên tiền ký quỹ. Ví dụ: để thực hiện một giao dịch 100.000 đô la với tỷ lệ đòn bẩy 10: 1 thì nhà giao dịch sẽ cần cam kết giá trị 10.000 đô la vốn. Các nền tảng giao dịch cũng như các thị trường khác nhau sẽ có một bộ quy tắc và tỷ lệ đòn bẩy riêng của mình. Ví dụ trên thị trường chứng khoán, tỷ lệ đòn bẩy 2: 1 là tỷ lệ điển hình. Các hợp đồng tương lai thường được giao dịch với tỷ lệ đòn bẩy 15: 1. Với môi giới ngoại hối, giao dịch ký quỹ thường được áp dụng  tỷ lệ 50: 1. Ngoài ra, 100: 1 và 200: 1 cũng là các tỷ lệ thường được sử dụng trong một số trường hợp. Khi nói đến thị trường tiền điện tử, tỷ lệ thường dao động từ 2: 1 đến 100: 1 và cộng đồng giao dịch thường sử dụng thuật ngữ ‘x’ (2x, 5x, 10x, 50x, v.v.).

Giao dịch ký quỹ có thể được sử dụng để mở cả vị thế mua và bán. Vị thế mua phản ánh suy đoán của các nhà giao dịch rằng giá của công cụ sẽ tăng lên. Ngược lại, vị thế bán nói lên điều ngược lại. Khi vị thế kỹ quỹ được tạo ra, tài sản của nhà giao dịch trở thành tài sản thế chấp cho khoản tiền đã vay. Điều này là rất quan trọng đối với các nhà giao dịch và cần được hiểu rõ vì hầu hết các công ty môi giới bảo lưu quyền các tài sản này buộc phải bán trong trường hợp thị trường đi ngược lại vị trí của họ khi nó di chuyển trên hoặc dưới một ngưỡng nhất định. Ví dụ: nếu một nhà giao dịch mở một vị thế đòn bẩy mua, họ có thể được yêu cầu ký quỹ khi giá giảm đáng kể. Yêu cầu ký quỹ xảy ra khi một nhà giao dịch được yêu cầu gửi thêm tiền vào tài khoản ký quỹ để đảm bảo yêu cầu giao dịch ký quỹ tối thiểu, nếu không thì số tiền nắm giữ của họ sẽ tự động được thanh lý để bù đắp cho khoản lỗ. Thông thường, trường hợp này xảy ra khi tổng giá trị của tất cả các chứng khoán trong tài khoản ký quỹ hay còn được gọi là ký quỹ thanh lý giảm xuống dưới tổng số yêu cầu ký quỹ của sàn giao dịch hoặc nhà môi giới cụ thể đó.

Ưu, nhược điểm của giao dịch ký quỹ

Ưu điểm

• Giao dịch ký quỹ phù hợp với những nhà đầu tư đang tìm kiếm cơ hội kiếm lợi nhuận giá biến động trong ngắn hạn nhưng không có đủ tiền mặt trong tay.

• Chứng khoán trong danh mục đầu tư hoặc tài khoản demat có thể được sử dụng như một tài sản đảm bảo hoặc thế chấp.

• MTF cải thiện tỷ suất lợi nhuận trên vốn đầu tư.

• MTF nâng cao sức mua của các nhà đầu tư.

• Cơ quan giám sát thị trường SEBI và các sở giao dịch chứng khoán liên tục giám sát cơ sở giao dịch ký quỹ.

Nhược điểm

Bên cạnh những ưu điểm trên, giao dịch ký quỹ cũng tồn tại một vài rủi ro sau:

• Khoản lỗ phóng đại: Nếu tiền ký quỹ có thể giúp nhà đầu tư tăng lợi nhuận thì nó cũng có thể làm tăng lỗ. Trên thực tế, cuối cùng bạn có thể mất nhiều hơn những gì bạn đã đầu tư. Các nhà đầu tư cho rằng vay từ các công ty môi giới đơn giản hơn và giao dịch với họ cũng dễ dàng hơn so với ngân hàng. Nhưng ít ai biết rằng việc vay vốn từ các công ty môi giới cũng ràng buộc như đối với việc vay từ các ngân hàng.

• Số dư tối thiểu: Bạn phải luôn duy trì số dư tối thiểu trong tài khoản giao dịch ký quỹ của mình. Nếu số dư giảm xuống dưới mức tối thiểu thì nhà môi giới sẽ yêu cầu bạn ký quỹ để duy trì đủ số tiền yêu cầu. Nếu không thể duy trì số tiền này thì bạn sẽ bị buộc phải bán một số hoặc tất cả chứng khoán để duy trì mức tối thiểu trong tài khoản.

• Thanh lý: Các nhà môi giới có quyền bắt đầu các hành động đi ngược lại với mong muốn của nhà đầu tư nếu họ không tuân thủ thỏa thuận giao dịch ký quỹ. Nếu bạn không đáp ứng được yêu cầu ký quỹ, thì nhà môi giới có thể thanh lý tài sản của bạn để thu hồi số tiền.

• Lợi nhuận ngắn hạn khiến các nhà đầu tư phải nộp thuế: Các nhà đầu tư giao dịch trong một tài khoản môi giới chịu thuế cần phải xem xét cổ phần của loại cổ phiếu mà họ đưa ra bán để tránh bị đánh thuế thu nhập vốn ngắn hạn cao hơn. 

• Các điều khoản cho vay mà khoản đầu tư theo bản năng thu được: Như với bất kỳ khoản nợ nào, phép toán chi phí – lợi nhuận chỉ có lợi cho bạn nếu khoản đầu tư bạn đang thực hiện có lợi nhuận cao hơn chi phí lãi suất bạn đang trả cho khoản nợ của mình. Đó là một mức tương đối cao với tỷ lệ cho vay ký quỹ trong khoảng 7% đến 9%.

Kết luận

Các khoản cho vay ký quỹ, giống như thẻ tín dụng, có thể là một công cụ đòn bẩy hữu ích cho các nhà đầu tư. Đối với các nhà đầu tư hiểu rõ rủi ro và có nhiều kinh nghiệm đầu tư, giao dịch ký quỹ có thể nâng cao lợi nhuận và mở ra cơ hội giao dịch lớn cho họ. Điều họ cần quan tâm khi giao dịch ký quỹ là đảm bảo mình đã tính đến tất cả các cảnh báo về khoản vay ký quỹ và không bắt đầu giao dịch cho đến khi bạn biết chính xác những gì bạn đang tham gia trên thị trường.