Ký quỹ (margin) trong chứng khoán là gì

Mua ký quỹ hay giao dịch ký quỹ nghĩa là vay tiền từ nhà môi giới để mua cổ phiếu. Dù nghe có vẻ đơn giản, kỹ quỹ tồn tại những rủi ro nghiêm trọng mà các nhà đầu tư cần xem xét trước khi quyết định thực hiện giao dịch.

Định nghĩa

Ký quỹ (margin)

Theo thuật ngữ tài chính, ký quỹ là tài sản thế chấp mà nhà đầu tư phải ký quỹ với nhà môi giới hoặc sàn giao dịch của họ để trang trải rủi ro tín dụng mà người nắm giữ đặt ra cho nhà môi giới hoặc sàn giao dịch. Nhà đầu tư có thể tạo ra rủi ro tín dụng nếu họ vay tiền mặt từ nhà môi giới để mua, vay các công cụ tài chính để bán khống hoặc ký kết hợp đồng phái sinh.

Mua ký quỹ (buying on margin)xảy ra khi nhà đầu tư mua tài sản bằng cách vay số dư từ một nhà môi giới. Mua ký quỹ đề cập đến khoản thanh toán ban đầu được thực hiện cho nhà môi giới đối với  tài sản cần mua. Ở đây, nhà đầu tư sử dụng chứng khoán có thể ký quỹ trong tài khoản môi giới của họ làm tài sản thế chấp.

Giao dịch ký quỹ (margin trading)

Trên thị trường chứng khoán, giao dịch ký quỹ đề cập đến quá trình các nhà đầu tư cá nhân mua nhiều cổ phiếu hơn mức họ có thể mua được. Giao dịch ký quỹ cũng đề cập đến giao dịch trong ngày ở Ấn Độ và các nhà môi giới chứng khoán khác nhau cung cấp dịch vụ này. Giao dịch ký quỹ bao gồm việc mua và bán chứng khoán trong một phiên duy nhất. Giao dịch ký quỹ là một cách dễ dàng để kiếm tiền nhanh đối với các nhà đầu tư. Với sự ra đời của các sàn giao dịch chứng khoán điện tử, giao dịch ký quỹ không còn là lĩnh vực đặc thù mà giờ đây, ngay cả các nhà giao dịch nhỏ cũng có thể tiếp cận với hình thức này.

Yêu cầu duy trì (Maintenance requirements) và lệnh dừng ký quỹ (margin call)

Các khoản cho vay ký quỹ, không giống như các khoản thế chấp, luôn bị ràng buộc với mức độ dao động liên tục của tiền mặt và chứng khoán (tài sản thế chấp của khoản vay) trong tài khoản môi giới của nhà đầu tư. Để tuân thủ các điều khoản của khoản vay ký quỹ, nhà đầu tư phải duy trì một mức tiền mặt và chứng khoán tối thiểu trong tài khoản của họ, hay còn gọi là “mức duy trì” của nhà môi giới. Nếu giá trị của những chứng khoán đó giảm xuống và tài sản thế chấp giảm xuống dưới mức duy trì (điều này có thể xảy ra khi bất kỳ cổ phiếu nào trong danh mục đầu tư giảm, bao gồm cả những cổ phiếu được mua ký quỹ), nhà môi giới sẽ đưa ra một “lệnh dừng ký quỹ”. Tại thời điểm đó, nhà đầu tư có từ vài giờ đến vài ngày để đưa giá trị tài khoản lên đến mức duy trì tối thiểu. Đìều này có thể được thực hiện bằng cách gửi thêm tiền mặt, bán cổ phiếu hoặc đóng các vị thế quyền chọn để tăng lượng tiền mặt trong tài khoản. Nếu nhà đầu tư bỏ lỡ thời hạn dừng ký quỹ thì nhà môi giới sẽ quyết định thanh lý cổ phiếu hoặc các khoản đầu tư nào khác để bảo đảm rằng tài khoản sẽ duy trì ở mức ổn định.

Sự khác nhau giữa giao dịch ký quỹ và bán khống

Có một số điểm tương đồng giữa giao dịch ký quỹ và bán khống vì cả hai đều tăng thêm rủi ro cho nhà giao dịch. Tuy nhiên, cơ chế của bán khống có nhiều điểm khác biệt so với giao dịch ký quỹ.

Bán khống có nghĩa là mượn cổ phiếu từ công ty môi giới của bạn với mục đích mua lại chúng với giá thấp hơn. Chiến lược đó hoạt động khi giá cổ phiếu giảm nhưng có thể phản tác dụng. Nếu cổ phiếu tăng giá, bạn sẽ mất tiền, và không giống như sở hữu một cổ phiếu khi về mặt lý thuyết, khoản lỗ của bạn là không giới hạn. Với giao dịch ký quỹ, bạn chỉ có nguy cơ mất những gì bạn đã đầu tư và đã vay. Giống như giao dịch ký quỹ, bán khống thường yêu cầu các nhà giao dịch ký quỹ và một người bán khống cũng có thể phải chịu một cuộc gọi ký quỹ buộc họ phải đóng khoản đặt cược của mình.

Điểm chung của giao dịch ký quỹ với bán khống là nó chỉ nên được xem xét bởi các nhà đầu tư có kinh nghiệm và nhận thức đầy đủ rủi ro. Ngay cả khi đó, những nhà đầu tư muốn sử dụng chúng nên cẩn thận để khi thị trường di chuyển chống lại họ, giao dịch này sẽ không gây nguy hiểm cho phần còn lại của vị thế tài chính của họ. 

Cách hoạt động của ký quỹ

Ký quỹ đề cập đến số vốn chủ sở hữu mà một nhà đầu tư có trong tài khoản môi giới của họ. "Ký quỹ" hay margin nghĩa là sử dụng tiền đi vay từ nhà môi giới để mua chứng khoán. Để thực hiện được điều này, nhà đầu tư phải có tài khoản ký quỹ. Tài khoản ký quỹ là tài khoản môi giới trong đó nhà môi giới cho nhà đầu tư vay tiền để mua nhiều chứng khoán hơn những gì họ có thể mua bằng số dư trong tài khoản của họ.

Sử dụng ký quỹ để mua chứng khoán có cách thức hoạt động giống như dùng tiền mặt hoặc chứng khoán hiện tại đã có trong tài khoản như một khoản thế chấp cho một khoản vay. Khoản vay này thường đi kèm với lãi suất phải trả theo kỳ. Trong trường hợp nhà đầu tư dự đoán thu được tỷ suất lợi nhuận trên khoản đầu tư cao hơn mức họ đang trả lãi cho khoản vay, đầu tư ký quỹ sẽ thu được lợi nhuận. Ví dụ: nếu bạn có yêu cầu ký quỹ ban đầu là 70% cho tài khoản ký quỹ của mình và bạn muốn mua chứng khoán trị giá 10.000 đô la, thì số tiền ký quỹ là 7.000 đô la và phần còn lại bạn có thể vay từ nhà môi giới của mình.

Một vài điều các nhà đầu tư cần lưu ý khi đi sâu vào chi tiết của các khoản vay ký quỹ như sau:

• Giống như một khoản vay có bảo đảm, một khoản vay ký quỹ yêu cầu nhà đầu tư cung cấp tài sản thế chấp có tính chất giống như một khoản ký quỹ. Giá trị của tài sản được giữ trong tài khoản của nhà đầu tư - bao gồm tiền mặt và bất kỳ khoản đầu tư nào như cổ phiếu và quỹ tương hỗ - dùng làm tài sản thế chấp cho khoản vay. Ở mức tối thiểu, hầu hết các nhà môi giới yêu cầu nhà đầu tư duy trì 2.000 đô la trong tài khoản của họ để vay ký quỹ.

• Hạn mức tín dụng - số tiền nhà đầu tư được phép vay - dựa trên giá của tài sản được mua và giá trị của tài sản thế chấp. Thông thường, nhà môi giới sẽ cho phép một nhà đầu tư vay với giá trị tối đa là 50 % giá mua một cổ phiếu đối với bất kỳ số tiền thế chấp mà nhà đầu tư đang có  trong tài khoản. Ví dụ: giả sử bạn muốn mua 5.000 đô la cổ phiếu và đặt một nửa số đó vào ký quỹ. Bạn sẽ cần có đủ tiền mặt trong tài khoản (hay còn gọi là “ký quỹ ban đầu”) để trang trải 2.500 đô la vốn ban đầu và vay 2.500 đô la khác ký quỹ.

• Giống như bất kỳ khoản vay nào, người vay phải trả lãi suất. Công ty môi giới ấn định lãi suất cho khoản vay bằng cách thiết lập một lãi suất cơ bản và cộng hoặc trừ một tỷ lệ phần trăm dựa trên quy mô của khoản vay. Khoản vay ký quỹ càng lớn, lãi suất ký quỹ càng giảm. Ví dụ, vào năm 2020, nếu nhà đầu tư muốn vay từ 10.000 đô la đến 24.999 đô la, lãi suất là 8,70% cho khoản vay;  từ 100.000 đô la đến 249.999 đô la, lãi suất thực tế là 7,45%. Tiền lãi sẽ được tích lũy hàng tháng và áp dụng cho số dư ký quỹ. Khi tài sản được bán, số tiền thu được trước tiên sẽ được chuyển để trả khoản vay ký quỹ.

Khi nào không sử dụng ký quỹ

Sẽ dễ dàng hơn khi ta loại bỏ các trường hợp không nên sử dụng ký quỹ sử dụng các nguyên tắc sau

Nguyên tắc 1: Không sử dụng tiền ký quỹ để mua tài sản chịu lãi suất thấp hơn mức lãi ký quỹ của bạn

Bạn có thể mua tất cả các loại trái phiếu như trái phiếu kho bạc hay nhiều tài sản khác mang lại lợi nhuận đáng tin cậy. Trong hầu hết các trường hợp, do tính an toàn được dễ nhận thấy của các công cụ này, các nhà môi giới sẽ cho phép bạn tăng nhiều hơn 1 lần. Ví dụ, 1 đô la tài sản thế chấp của bạn có thể cho phép bạn mua 3 đô la trái phiếu đô thị.  Về mặt lý thuyết, nếu lợi tức này cao hơn 1/3 lãi suất trên tiền ký quỹ của bạn, bạn có thể tạo ra thu nhập được cho là "không có rủi ro". Vấn đề nảy sinh nếu lãi suất thay đổi và việc thu được lợi nhuận có thể nhanh chóng biến thành việc dòng tiền bị rút ngắn. Bên cạnh đó, bất cứ điều gì làm việc đầu tư của bạn trở nên quá phức tạp trong khi việc thu về lợi nhuận lại quá nhỏ đều không đáng để thực hiện.

Nguyên tắc 2: Không sử dụng tiền ký quỹ để mua cổ phiếu trong một công ty tiện ích, REIT, MLP hoặc các loại Quỹ tín thác khác

Ttương tự như trên, nếu bất kỳ cổ phiếu nào được sử dụng chủ yếu để tạo thu nhập hiện tại dưới dạng cổ tức đều không phải là ứng cử viên sáng giá để mua bằng cách sử dụng ký quỹ. Trong hầu hết các trường hợp, lợi tức sẽ thấp hơn lãi suất của bạn và giá vốn có thể không đủ để bù đắp. Nếu bạn đang mua cổ phiếu để kiếm thu nhập, bạn có thể là một nhà đầu tư thận trọng và ký quỹ chỉ làm tăng thêm rủi ro mà bạn không nên đối mặt. Đầu tư cổ tức không phải là một điều xấu, tuy nhiên nếu thực hiện loại hình đầu tư này, bạn không nên ký quỹ.

Nguyên tắc 3: Không sử dụng tiền ký quỹ để trả trước cho xe hơi hoặc nhà

Chỉ vì bạn có thể vay tiền từ người môi giới của mình để trả trước không có nghĩa là bạn nên làm điều đó trong mọi trường hợp. Trong trường hợp này, bạn đang vay tiền sẽ trở thành cơ sở cho nhiều khoản nợ hơn (vay mua ô tô, thế chấp, v.v.). Nếu bạn phải ký quỹ, điều đó có nghĩa là bạn không đủ điều kiện về tài chính để mua hoặc đầu tư vào những tài sản này. 

Lưu ý đặc biệt

Bởi vì ký quỹ là một hình thức vay tiền, ký quỹ thường đi kèm với chi phí và tài sản thế chấp là chứng khoán. Chi phí chính là lãi suất nhà đầu tư phải thanh toán cho khoản vay của mình. Các khoản lãi suất này được tính trên số tiền trong tài khoản của bạn cho đến khi bạn quyết định thanh toán. Theo thời gian, mức nợ của bạn tăng lên khi lãi suất cộng dồn. Khi nợ tăng lên, phí lãi suất tăng lên cùng với những khoản phí khác. Do đó, hình thức mua ký quỹ được sử dụng phần lớn với các khoản đầu tư ngắn hạn. Nếu khoản đầu tư được nắm giữ càng lâu, lợi nhuận cần thiết để có thể hòa vốn càng tăng. Nếu khoản đầu tư ký quỹ được giữ trong một thời gian dài, khả năng bạn kiếm được lợi nhuận càng thấp.

Một điều nữa cần lưu ý là không phải cổ phiếu nào cũng đủ điều kiện để được mua ký quỹ. Theo nguyên tắc chung, các nhà môi giới sẽ không cho phép khách hàng mua cổ phiếu penny hoặc các cổ phiếu phát hành lần đầu ra công chúng (IPO) ký quỹ vì rủi ro hàng ngày liên quan đến các loại cổ phiếu này. Các công ty môi giới cá nhân cũng có thể quyết định không ký quỹ cho một số cổ phiếu nhất định, vì vậy hãy kiểm tra với họ để xem có những hạn chế nào đối với tài khoản ký quỹ của bạn. 

Kết luận

Định nghĩa đơn giản của ký quỹ là đầu tư bằng tiền vay từ nhà môi giới của bạn. Khi đầu tư bằng tài khoản ký quỹ, bạn có thể mua cổ phiếu theo "sức mua" của mình, bao gồm cả tiền mặt của bạn và khoản vay so với số tiền bạn đã đầu tư. Sử dụng tiền đi vay để đầu tư có thể mang lại lợi nhuận lớn cho bạn, nhưng điều quan trọng cần nhớ là đòn bẩy cũng làm tăng lợi nhuận âm. Đối với hầu hết mọi người, mua ký quỹ sẽ mang lại quá nhiều rủi ro thua lỗ vĩnh viễn. Do vậy, giao dịch ký quỹ thường được các chuyên gia sử dụng nhiều hơn là các nhà đầu tư nghiệp dư. Tuy nhiên, qua bài viết này, hy vọng rằng các bạn bước đầu đã có cho mình những hiểu biết cơ bản về ký quỹ và các trường hợp nên sử dụng ký quỹ.