รู้หนี้สิน ทรัพย์สิน ออกแบบชีวิตการเงินได้เท่ห์ ๆ

หากกล่าวถึงหนี้สิน หลายท่านก็มักคิดว่าการไม่เป็นหนี้นั้นดีที่สุด แต่อยากให้มองอีกมุมหนึ่งว่า ถ้าหากว่าหนี้ก้อนนั้นสามารถสร้างอนาคตให้เราได้ มันก็ไม่ใช่หนี้ที่ไม่ดี

ในบทความนี้ เราจึงขอพาทุกท่านมาทำความรู้จักกับหนี้สินประเภทต่าง ๆ ในแง่มุมของการจัดการการเงินส่วนบุคคล เพื่อให้ทุกท่านจะได้ใช้เป็นแนวทางออกแบบชีวิตการเงินของตนเอง รวมถึงเคล็ดลับการไม่เป้นหนี้ และเคล็ดลับวางแผนปลดหนี้อีกด้วย

หนี้สินคืออะไร ทำไมจึงสำคัญ

หนี้สิน (Debt) เป็นคำที่ใช้อธิบายข้อตกลงระหว่างบุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไป โดยที่ฝ่ายหนึ่งตกลงที่จะจ่ายเงินจำนวนหนึ่งให้อีกฝ่ายหนึ่งก่อน หนี้สินอาจอยู่ในรูปแบบของเงินกู้ สัญญาเช่าซื้อ สัญญาเช่า เงินยืม หรือรูปแบบใด ๆ ที่ผู้รับความช่วยเหลือในฐานะลูกหนี้มีพันธะสัญญาจะต้องชำระคืนเมื่อถึงเวลาหนึ่งในอนาคต

หนี้สินนั้น จะเป็นหนี้ดีหรือหนี้เสียก็ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ หนี้ที่ดี (Good Debt) สามารถช่วยเพิ่มสภาพคล่องให้แก่ธุรกิจ การลงทุน และเป็นหนี้ที่จะนำไปใช้ซื้อเพื่อสร้างผลตอบแทนในอนาคตที่มุ่งหวังได้ เรากู้หนี้ยืมสินมา เนื่องด้วยไม่มีเงินก้อนที่จะจ่ายได้ด้วยตัวเอง เช่น การซื้อบ้านหรือรถยนต์ หรือการลงทุนทำธุรกิจต่าง ๆ ในทางกลับกัน หนี้เสีย (Poor Debt) อาจนำไปสู่ปัญหาทางการเงินที่สำคัญหากคุณไม่สามารถชำระคืนได้ และการกู้หนี้ยืมสินนั้นมา เป้นไปเพื่อความสุข ความบันเทิงชั่วคราว หรือการลงทุนที่ประมาณการณ์ผลตอบแทนมิได้

ประเภทของหนี้สิน

ดังที่ได้กล่าวไปตอนต้นว่า “หนี้ดี” อาจจะเป็นวิธีที่ดีที่จะช่วยสร้างฐานะความมั่นคงทางการเงินให้กับคุณได้ ในบทความนี้ จึงแบ่งประเภทของหนี้สินออกเป็น 2 ประเภท คือ หนี้ดี และหนี้เสีย

เรามาดูกันว่าหนี้สินแต่ละประเภทมีลักษณะอย่างไรและเราควรจัดการกับมันอย่างไรดี 

หนี้ดี (Good Debt)

ไม่มีคำตอบที่เป็นสากลสำหรับคำถามนี้ เนื่องจากหนี้มีตั้งแต่ค่าใช้จ่ายที่จำเป็น เช่น ค่าที่อยู่อาศัย ค่าเล่าเรียน และอื่น ๆ ที่จำเป้นต่อการดำรงชีวิตด้วยปัจจัยสี่

เมื่อพิจารณายอดหนี้ ควรพิจารณาจำนวนเงินที่ต้องชำระรายเดือน อัตราดอกเบี้ย และระยะเวลาของเงินกู้ด้วย เช่น หากคุณเป็นหนี้ 5,000 บาทพร้อมอัตราดอกเบี้ย 6% ซึ่งจะต้องชำระใน 3 ปี การชำระเงินรายเดือนจะเท่ากับ 156.46 บาท อย่างไรก็ตาม หากเงินกู้ 5,000 บาทเท่ากันมีอัตราดอกเบี้ย 12% และชำระให้หมดภายใน 5 ปี การชำระเงินรายเดือนจะเท่ากับ 236.06 บาท

เมื่อคิดคร่าว ๆ ได้ดังนี้แล้ว ควรพิจารณาต่อว่า ยอดเงินนั้น จำเป็นต่อการใช้ชีวิตหรือไม่ หากใช่ หนี้นั้นอาจจะเป็นหนี้ดี ที่จะช่วยให้คุณต่อยอดได้

หนี้เสีย (Poor Debt)

มากล่าวถึงหนี้เสียกันดูบ้าง หนี้เสียคือหนี้ที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ ไม่สร้างประโยชน์ต่อชีวิตหรือธุรกิจหนี้เสียหมายถึง หนี้ใด ๆ ตามที่คุณไม่สามารถจ่ายได้ตามกำหนด ซึ่งอาจรวมถึงเงินกู้จากธนาคาร บัตรเครดิต หรือแม้แต่สินเชื่อส่วนบุคคลจากครอบครัวและเพื่อนฝูง การมีหนี้ที่ไม่ดีอาจมีผลเสียหลายประการทั้งนี้ขึ้นอยู่กับประเภทของหนี้

เช่น หากคุณยืมเงินเพื่อน สิ่งนี้อาจสร้างความขัดแย้งระหว่างคุณสองคน หากคุณไม่มีเงินจ่ายคืนก็อาจสูญเสียความสัมพันธืที่เคยมีมาระหว่างกัน หรือหากเป็นหนี้บัตรเครดิตหรือบัตรกดเงินสด ก็มักจะมาพร้อมกับดอกเบี้ยในอัตราที่สูง ปัจจุบันอัตราดอกเบี้ยบัตรเครดิตของประเทศไทยคือ 18% ต่อปี นี่อาจหมายถึงปัญหาร้ายแรง หากคุณไม่สามารถชำระคืนเงินกู้ได้ทันเวลา ธนาคารอาจดำเนินการ เช่น ออกหนังสือแจ้งล้มละลายหรือยึดทรัพย์สิน

การล้มละลาย ไม่ใช่คำตอบสุดทา้ยของชีวิต เพราะคุณจะหมดสิทธิทำธุรกรรมการเงินใหญ่ ๆ ได้อีกในอนาคต สูญเสียชื่อเสียง ความไว้วางใจจากคนรอบข้างลง

นอกจากนี้ เรายังอาจจำแนกประเภทของหนี้ในแง่มุมของการเงินส่วนบุคคลได้อีกหลายประเภท เช่น หนี้เงินกู้ หนี้เงินกู้ยืมเพื่อการศึกษา หนี้บัตรเครดิต ฯลฯ หนี้แต่ละประเภทมีข้อดีและข้อเสียต่างกันไป ก่อนคิดจะกู้หนี้ยืมสินใด ๆ ควรศึกษา ทำความเข้าใจรูปแบบของผลิตภัณฑ์ทางการเงินนั้นก่อน และเป็นหนี้เท่าที่จำเป็น และจ่ายคืนไหวเท่านั้น

ทำอย่างไรให้ปลดหนี้ได้

“หนี้” เป็นปัญหาใหญ่ที่หลายคนเผชิญ และอาจเป็นเรื่องยากที่จะหาวิธีที่ดีที่สุดในการชำระหนี้ โปรดระึกเสมอว่า ถ้ามีหนี้ สิ่งที่ควรทำคือ รีบใช้คืน ต่อไปนี้คือเคล็ดลับบางประการที่จะช่วยให้คุณดำเนินการได้รวดเร็วขึ้น

วางแผนการใช้หนี้

การวางแผนเป็นสิ่งสำคัญในการชำระหนี้ ไม่ว่าจะเป็นหนี้ประเภทใด คุณต้องคิดว่าต้องออมเงินเท่าไรในแต่ละเดือนเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย และตรวจสอบให้แน่ใจว่าคุณมีไทม์ไลน์สำหรับเวลาที่ต้องการทำให้เสร็จ 

การวางแผนชำระคืนหนี้สินนั้น สามารถใช้ได้กับทั้งหนี้ระยะยาวและหนี้ระยะสั้น เช่น หากคุณจำเป็นที่จะต้องชำระค่างวดรถเป็นจำนวน 10,000 บาทในทุก ๆ เดือนรวมกับค่าเช่าบ้านอีก 10,000 บาท คุณควรจะวางแผนว่าหนี้จำนวน 20,000 บาท นี้คุณสามารถหาเงินมาจากทางใดได้บ้าง และสามารถลดการใช้จ่ายจากส่วนใดลงไปได้บ้า งเพื่อให้มีเงินเหลือสำหรับการจ่ายเงินในส่วนนี้ได้ และลองประเมินศักยภาพในการจ่ายหนี้ของตัวเองออกมาก่อนที่จะสร้างหนี้ใหม่เสมอ 

จัดระเบียบหนี้

หากคุณมีหนี้สินมากเกินไป การติดตามว่าคุณควรให้ความสำคัญกับหนี้ใดก่อนเป็นเรื่องยาก ลองจัดหนี้ของคุณตามจำนวน อัตราดอกเบี้ย หรือระยะเวลา วิธีนี้จะช่วยให้คุณทราบว่าอันไหนคุ้มที่สุดและมีระยะเวลาสั้นที่สุด

เมื่อจัดระเบียบหนี้สินออกมาได้แล้ว ให้เริ่มต้นจ่ายจากหนี้สินจำนวนเล็ก ๆ ก่อน เมื่อหนี้ก้อนเล็กหมดลง ก็ค่อยทยอยจ่ายหนี้สินจำนวนใหญ่ ซึ่งในระหว่างนี้คุณสามารถประนีประนอมหนี้กับเจ้าหนี้เพื่อขอผ่อนผันและหาทางออกร่วมกัน

ไม่ว่าจะเป็นหนี้สินประเภทใด ข้อสำคัญในการจัดระเบียบหนี้สินคือการพูดคุยกับคนในบ้านหรือครอบครัวอย่างจริงจังถึงสถานการณ์ทางการเงินเพื่อให้พวกเขาได้รับรู้และมีความตระหนักในการใช้จ่าย

รีไฟแนนซ์ ประนอมหนี้

หากคุณมีหนี้ที่มีดอกเบี้ยสูง ให้ลองค้นหาข้อเสนอเกี่ยวกับการรีไฟแนนซ์หรือการประนอมหนี้  บางครั้งธนาคารจะเสนออัตราที่ต่ำกว่าหากคุณตกลงที่จะชำระเงินคืนในระยะเวลาที่นานขึ้น

เช่นการเช่าซื้อรถยนต์ หากคุณมองเห็นว่ามีรถยนต์อาจจะจำเป็นต่อการทำงานและการใช้ชีวิตของคุณควรจะพยายามเก็บเงินดาวน์ให้ได้ก้อนใหญ่สัก 30% ของมูลค่ารถ เลือกผ่อนในระยะเวลาสั้น ๆ หนี้ก็จะหมดไวขึ้น และดอกเบี้ยก็จะอยู่ในอัตราที่ไม่สูง

หากเป็นหนี้การกู้ซื้อบ้าน ที่อยู่อาศัย ให้ไปที่ธนาคารเพื่อติดต่อขอรีไฟแนนซ์ การรีไฟแนนซ์ หมายถึ งการขอปิดบัญชีหนี้เดิมและเปิดบัญชีกู้ยืมใหม่กับธนาคารใหม่ในอัตราดอกเบี้ยที่ถูกลงกว่า แต่หากเป็นการติดต่อกับธนาคารเดิมจะเรียกว่าการรีเท็นชัน

เหตุที่คุณจะได้ดอกเบี้ยในอัตราที่ดีกว่าก็คือ เนื่องจากแต่ละธนาคารต้องการหาลูกค้าเข้าไว้ จึงแข่งขันกันมอบข้อเสนอเพื่อดึงดูดใจ ถึงตอนนี้คือการทำการบ้านว่าจะเลือกข้อเสนอใด ที่จะดีต่อตัวเรามากที่สุด

ในขณะที่ถ้าคุณเป็นหนี้ผู้อื่น ขออย่าได้หนีหาย ลองเจรจา ประนีประนอม ขอเพิ่มเวลาการผ่อนชำระ ฯลฯ เพื่อให้ทั้งคุณและเขาหาจุดร่วมที่ดีได้

จ่ายปิดยอดหนี้

การรวบรวมเงินเพื่อจ่ายหนี้เป็นความคิดที่ดี อาจจะดูยุ่งยากในขั้นตอนของการทำ แต่เชื่อว่าหากคุณสามารถปิดก้อหนี้ได้แล้วคุณจะรู้สึกโล่งขึ้นมาทันที ไม่ว่าจะเป็นหนี้สินประเภทใดการปลดจากภาระหนี้ถือเป็นช่วงเวลาที่สุดในชีวิต

เงินจำนวนนี้อาจจะมาจากการเก็บหอมรอมริบในระหว่างเดือน หรือหากเป็นคนทำงานเมื่อได้โบนัสก้อนใหญ่ปลายปีหรือกลางปีมาก็สามารถนำเงินก้อนจำนวนนี้มาจ่ายปิดยอดนี้ได้ไวขึ้น 

นกจากเข้าใจระเภทของหนี้สินแล้ว โปรดจำไว้ให้ขึ้นใจว่า เมื่อเป็นหนี้สิ่งแรกที่ควรทำไม่ใช่การหนีหนี้ แต่เป็นการประนีประนอมกับเจ้าหนี้ ไม่ว่าจะเป็นบุคคลหรือธนาคาร เพื่อขอผ่อนผันและหาทางออกที่ดีที่สุดร่วมกัน การหนี้หนีไม่ใช่ทางออก เพราะคุณอาจจะต้องหนีไปชั่วชีวิต

กฎทองของการใช้ชีวิตแบบปลอดหนี้สิน

ตอนนี้คุณคงพอเข้าใจแล้วว่าหนี้สินหรือหนี้ส่วนบุคคลมีอะไรบ้างและหนี้สินแต่ละประเภทจะช่วยสร้างความมั่งคั่งหรือหวังทำลายชีวิตของคุณไปได้อย่างไร ดังนั้นถ้าไม่อยากจะเป็นหนี้ละก็ เราลองมาดูกฎทองของการใช้ชีวิตแบบปลอดหนี้สิน โดยเฉพาะหนี้เสียกันดีกว่า

วางแผนการเงิน

ในความเป็นจริง การวางแผนการเงิน มิใช่เพียงหนทางของการปลอดหนี้เท่านั้น แต่หากยังเป็นหนทางสู่ความมั่งคั่ง และบรรดาเศรษฐีทุกท่านต่างเข้าใจถึงกฎทองข้อนี้ดี 

การวางแผนการเงินคือการรู้ว่าเงินของเราเข้าาทางไหน ออกทางไหน จำนวนเท่าไรบ้าง ในแต่ละเดือนหรือแต่ละปี คุณควรจัดสรรเงินไปเพื่อการลงทุน ยามจำเป็น การใช้ชีวิตอย่างไรดีจึงโดยไม่กระทบวัตถุประสงค์อื่น ๆ

มีรายได้มากกว่าหนึ่งทาง

ชีวิตของเราไม่มีความแน่นอน การงานอาชีพที่คิดว่ามั่นคง วันหนึ่งข้างหน้าก็อาจจะต้องสูญเสียไปได้ เพราะเทคโนโลยีก้าวเข้ามามีบทบาทแทบจะทุกวงการ อุตสาหกรรม ห้างร้านต่าง ๆ เปลี่ยนไปใช้คอมพิวเตอร์หรือเครื่องจักรแทน

หากคุณเป็นคนทำงานที่ต้องอาศัยแรง ไม่ช้าไม่นานอาชีพก็คงจะหมดไป หากไม่มีช่องทางรายได้สำรอง ภาระหนี้สินที่มีก็จะยิ่งพอกพูนไปกว่าเดิม หรืออาจจะต้องมีหนี้สินขึ้นมาเพิ่มอีก

ดังนั้น จึงจะเป็นการดีที่สุดหากจะมองหาลู่ทางเผื่อไว้ในวันข้างหน้า และยิ่งทุกวันนี้การที่ทุกคนสามารถเข้าถึงอินเทอร์เน็ตหรือสื่อความรู้ต่าง ๆ ได้ง่ายกว่ายุคก่อน ๆ ก็ยิ่งพิ่มโฮกาสการเข้าถึงอาชีพและลูกค้าใหม่ ๆ ได้ง่ายขึ้น

และที่สำคัญคือ เมื่อมีรายได้เพิ่ม ต้องรู้จักนำไปต่อยอดสร้างเงิน มากกว่าการกินใช้เพื่อความสุขสบายชั่วคราว

อ่านเพิ่มเติมเรื่องรูปแบบต่าง ๆ ของการลงทุนและความเสี่ยงของการลงทุน

ระวังการใช้จ่ายบัตรเครดิต

การมีบัตรเครดิตเป็นเสมือนดาบสองคม การใช้บัตรเครดิตเป็นการสร้างหนี้โดยการกู้ยืมเงินในอนาคตออกมาใช้ หากจะยกตัวอย่างให้เห็นชัดเจน คือ สมมติว่าคุณมีรายได้ต่อเดือน 15,000 บาทแต่วงเงินบัตรเครดิตอนุมัติให้สูงถึง 3 เท่าหรือนั่นก็คือ 45,000 บาท ถ้าคุณใช้เงินเต็มวงเงินบัตรเครดิต คุณจะมีหนี้มากกว่าที่สามารถหามาใช้คืนได้

ถ้ายังไม่ลืม หนี้ที่จ่ายคืนไม่ไหวหรือคั่งค้าง จะกลายเป็นหนี้เสีย ส่งผลกระทบต่อสุขภาวะทางการเงินของคุณเอง

คนฉลาดใช้เงินจะใช้บัตรเครดิตในเฉพาะสิ่งที่ตัวเองจ่ายไหวเท่านั้น และคิดคำนวณว่ายออดใช้จ่ายเท่าไร สะสมเป้นต้มได้เท่าไร เพื่อแลกสิทธิพิเศษกลับคืนมา ที่จะสามารถช่วยคุณประหยัดเงินสดในกระเป๋าลงไปได้อีก

สมมติว่า คุณต้องการซื้อโทรศัพท์เครื่องใหม่ ราคา 40,000 บาทแต่รายได้ของคุณวันนี้อยู่เพียงแค่ 20,000 บาท คุณสามารถใช้บัตรเครดิตซื้อได้ง่ายก็จริง แต่ความสามารถในการผ่อนชำระในแต่ละเดือนจะเป็นอย่างไร เมื่อต้องคิดรวมกับค่าใช้จ่ายอื่น ๆ ด้วยอีก ถ้าพิจารณาแล้วเห็นว่าคงลำบากแน่ ๆ หากต้องมีหนี้บัตรเครดิตนี้เพิ่มขึ้น ก็ไม่ควรสร้างหนี้

เมื่อคุณรู้สถานะหนี้สินและทรัพย์สินของตนเองแล้ว ว่ามันเข้าทางไหน ออกทางไหน และมีการติดตามรายรับรายจ่ายอย่างเป็นระบบ รู้จักกินใช้แต่พอดี ก็จะทำให้คุณไม่เป็นหนี้ และปลดหนี้ได้ไวยิ่งขึ้น เมื่อมีรายได้เพิ่มขึ้น ก็ควรมองหาช่องทางการลงทุนในสิ่งที่ตนได้ศึกษาและในความเสี่ยงที่ยอมรับได้ เพื่อเพิ่มโอกาสการเติบโตของเงินและความมั่งคั่งของคุณและคนที่คุณรัก