ต้นทุนคงที่คืออะไร สำคัญต่อกิจการอย่างไรบ้าง

ธุรกิจดำเนินต่อไปได้ด้วยผลกำไร การสร้างและรักษาอัตราผลกำไรไว้ได้ ต้องอาศัยความเข้าใจเรื่องทางไหลของเงิน ต่อให้ขายของดี ขายของเก่ง แต่หากใช้จ่ายไม่เป็นหรือไม่ยังคิด ต่อให้ทุนหนาแค่ไหน หรือสร้างยอดขายได้มากเท่าไร กำไรก็น้อยอยู่ดี

สิ่งที่ผู้บริหารต้องให้ความสำคัญและทำความเข้าใจคือเรื่องของต้นทุน ซึ่งต้นทุนมี 2 ประเภทคือ ต้นทุนคงที่และต้นทุนผันแปร โดยทั่วไปต้นทุนคงที่คือต้นทุนที่แทบจะไม่เปลี่ยนแปลงไปตามรายรับของกิจการ หรือไม่เปลี่ยนแปลงไปตามปริมาณการผลิต

แต่คุณเข้าใจจริง ๆ ไหมว่าต้นทุนคงที่คืออะไร และเหตุใดจึงมีความสำคัญต่อธุรกิจ ในบทความนี้เราจะมาดูกันเกี่ยวกับแนวคิดของต้นทุนคงที่ในเชิงลึก อธิบายว่าเหตุใดจึงสำคัญสำหรับธุรกิจ และกลยุทธ์บางประการในการจัดการต้นทุนอย่างมีประสิทธิภาพ แน่นอน… หากคุณกำลังดูหุ้นดี ๆ สำหรับลงทุนระยะยาวแบบหุ้น VI การเข้าใจเรื่องของต้นทุนและการบริหารต้นทุนจะช่วยให้คุณเลือกหุ้นได้มีคุณภาพมากยิ่งขึ้น

ต้นทุนคืออะไร มีความสำคัญอย่างไร

มีค่าใช้จ่ายสองประเภทในธุรกิจ คือ ต้นทุนคงที่และต้นทุนผันแปรผันแปร สองสิ่งนี้มีความสำคัญต่อทั้งผู้บริหารและนักลงทุน โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณกลำงัมองหาหุ้นดี ๆ สักตัวเพื่อลงทุนระยะยาว

ไม่ว่าจะบริษัทเล็กหรือใหญ่ ในอุตสาหกรรมใด ๆ คอนเซ็ปต์หรือแนวคิดในเรื่องต้นทุนนั้นไม่ต่างกัน ผู้บริหารและนักลงทุนควรเข้าใจคอนเซ็ปต์ของมัน เพื่อให้เข้าใจว่า ต้นทุนคงที่และต้นทุนผันแปรของบริษัทหนึ่ง ๆ คืออะไรบ้าง และควรบริหารจัดการอย่างไรให้บริษัทได้ผลกำไรสูงสุดจากยอดจำหน่ายสินค้าและบริการ

ต้นทุนคงที่คือต้นทุนที่ไม่เปลี่ยนแปลงตามปริมาณการผลิต ในขณะที่ต้นทุนผันแปรนั้นเปลี่ยนแปลง บริษัทต่างๆ ใช้โครงสร้างต้นทุนเพื่อแบ่งต้นทุนทั้งหมด เพื่อให้เข้าใจได้ดีขึ้นว่าเงินของพวกเขาไปอยู่ที่ไหน

ต้นทุนคงที่เป็นสิ่งสำคัญสำหรับธุรกิจที่ต้องทำความเข้าใจเนื่องจากเป็นการกำหนดฐานสำหรับต้นทุนในการผลิตหรือการส่งมอบบริการ ต้นทุนผันแปรขึ้นลงตามปริมาณการผลิต ดังนั้นหากทราบต้นทุนคงที่ของบริษัท ก็จะสามารถคาดการณ์ต้นทุนโดยรวมต่อหน่วยได้ง่ายขึ้น ข้อมูลนี้มีประโยชน์เมื่อกำหนดราคาผลิตภัณฑ์และตัดสินใจเรื่องงบประมาณได้มีประสิทธิภาพและสัมฤทธิ์ผลมากขึ้น

ต้นทุนคงที่ (Fixed Costs) ที่พบบ่อยที่สุดคือค่าเช่า ค่าประกัน และเงินเดือน (หรือค่าจ้าง) พนักงานประจำ ค่าใช้จ่ายเหล่านี้ยังคงเท่าเดิมไม่ว่าธุรกิจจะผลิตวิดเจ็ตเดียวหรือ 1,000 วิดเจ็ต ตัวอย่างอื่นๆ ของต้นทุนคงที่ ได้แก่ ดอกเบี้ยจ่ายสำหรับหนี้สินและค่าเสื่อมราคา

อีกด้านหนึ่งคือ ต้นทุนผันแปร (Variable) ต้นทุนผันแปรคือต้นทุนที่เปลี่ยนแปลงตามปริมาณการผลิต ต้นทุนผันแปรที่พบบ่อยที่สุดคือวัสดุทางตรงซึ่งเป็นวัตถุดิบที่ใช้ในการผลิตผลิตภัณฑ์ แรงงานทางตรงเป็นอีกหนึ่งต้นทุนผันแปร เมื่อผลิตสินค้ามากขึ้นก็ต้องใช้แรงงานมากขึ้น ต้นทุนผันแปรทั้งสองประเภทนี้มักมีผลกระทบมากที่สุดต่อผลกำไรของบริษัท

ประเด็นสำคัญประการหนึ่งที่ควรทราบเกี่ยวกับต้นทุนผันแปรคือความแตกต่างระหว่างอุตสาหกรรม ดังนั้นจึงไม่มีประโยชน์เลยที่จะเปรียบเทียบต้นทุนผันแปรของผู้ผลิตรถยนต์กับผู้ผลิตเครื่องใช้ไฟฟ้า นั่นเป็นเพราะผลผลิตของพวกเขาไม่สามารถเทียบเคียงได้  หากคุณกำลังจะเปรียบเทียบต้นทุนผันแปรระหว่างสองธุรกิจ ตรวจสอบให้แน่ใจว่าคุณเลือกบริษัทที่ดำเนินการในอุตสาหกรรมเดียวกัน

นอกจากนี้ ยังมีต้นทุกอีกประเภทที่อยู่กึ่งกลางระหว่างต้นทุนคงที่และต้นทุนผันแปร บ้างก็มีชื่อเรียกว่า ‘ต้นทุนกึ่งผันแปร’ (Semi-variable Costs) เรียกอีกอย่างว่า ‘ต้นทุนกึ่งคงที่’ (Semi-fixed Cost) หรือ ‘ต้นทุนผสม’ (Mixed Costs) ค่าใช้จ่ายประเภทนี้ประกอบด้วยองค์ประกอบทั้งคงที่และผันแปร พวกมันถูกกำหนดไว้ที่ระดับการผลิตที่แน่นอน หลังจากนั้นมันจะกลายเป็นตัวแปร ต้นทุนคงที่แม้ว่าจะไม่มีการผลิตเกิดขึ้นก็ตาม เป็นเรื่องง่ายที่จะแยกทั้งสองอย่างออกจากกัน เนื่องจากต้นทุนคงที่เกิดขึ้นเป็นประจำ ในขณะที่ต้นทุนผันแปรจะเปลี่ยนแปลงตามผลลัพธ์ของการผลิตและปริมาณกิจกรรมโดยรวมที่เกิดขึ้น

แล้ว ‘ต้นทุน’ (Cost) ต่างจาก ‘ราคา’ (Price) อย่างไร

มีความสับสนเกิดขึ้นว่า แล้วระหว่างคำว่าต้นทุนนั้นมันต่างจากราคาอย่างไร บางที่ก็อาจใช้สองคำนี้แทนกันได้ในมิติของการพูดคุยแบบไม่เป้นทางการ แต่จริง ๆ แล้วสองสิ่งนี้มีจุดต่างกันเล็กน้อย

หากยืนในมุมมองของผู้บริหารบริษัท คำว่า ‘ต้นทุน’ คือจำนวนขอเงินที่บริษัทต้องจ่ายออกไป เพื่อให้การดำเนินกิจการคืบหน้าไปได้ (เช่น ค่าจ้าง ค่าเช่าออฟฟิศ ค่าเช่าหน้าร้าน) ส่วนจำนวนเงินที่บริษัทเรียกเก็บจากการจำหน่ายสินค้าหรือบริการจากลูกค้า จะเรียกว่ ‘ราคา’

ว่าด้วยเรื่องต้นทุนคงที่ (Fixed Cost)

ในทางธุรกิจ ต้นทุนคงที่คือค่าใช้จ่ายที่ไม่เปลี่ยนแปลงตามปริมาณการผลิต เช่น หากบริษัทเช่าโรงงาน ค่าเช่ารายเดือนจะเป็นต้นทุนคงที่ ไม่ว่าบริษัทจะผลิต 1 ชิ้น หรือ 10,000 ชิ้น ก็จะต้องจ่ายค่าเช่าเท่าเดิม ตัวอย่างอื่น ๆ ของต้นทุนคงที่ ได้แก่ ค่าเช่าสำนักงาน สัญญาเช่าอุปกรณ์ เงินเดือนพนักงานประจำ และการประกันภัย

อีกด้านคือ ต้นทุนผันแปรซึ่งจะผันผวนตามปริมาณการผลิต เช่น ต้นทุนของวัตถุดิบหลักและรองจัดเป็นต้นทุนผันแปรเนื่องจากจะเพิ่มขึ้นเมื่อมีการผลิตมากชิ้นขึ้น ยิ่งผลิตมากเท่าใดก็ยิ่งต้องใช้วัตถุดิบมากขึ้นและต้นทุนนี้ก็สูงขึ้นเท่านั้น ในทำนองเดียวกัน แรงงานในสายการผลิตมักจัดอยู่ในต้นทุนผันแปรเนื่องจากธุรกิจมักจำเป็นต้องจ้างแรงงานเพิ่มขึ้นเมื่อการผลิตเพิ่มขึ้น หรือลดอัตรากำลังในยามที่มีออเดอร์น้อย ๆ

ต้นทุนคงที่เป็นสิ่งสำคัญสำหรับธุรกิจที่ต้องทำความเข้าใจเนื่องจากสามารถช่วยจัดการและคาดการณ์ค่าใช้จ่ายได้ เมื่อทราบค่าใช้จ่ายคงที่ในแต่ละเดือน จะสามารถวางแผนและจัดการการเงินโดยรวมได้ดีขึ้น นอกจากนี้ การทำความเข้าใจว่าต้นทุนใดคงที่และต้นทุนใดผันแปรสามารถช่วยให้ผู้บริหารตัดสินใจเกี่ยวกับการกำหนดราคาและระดับการผลิตได้

บริหารต้นทุนคงที่ได้อย่างไรบ้าง

ตอนนี้คุณทราบแล้วว่า ต้นทุนคงที่คือค่าใช้จ่ายที่จะไม่เปลี่ยนแปลงไม่ว่าจะผลิตสินค้าหรือบริการมากน้อยเพียงใด เช่น หากบริษัทเช่าพื้นที่สำนักงาน ค่าเช่าจะเป็นต้นทุนคงที่ ปริมาณของผลิตภัณฑ์หรือบริการที่ผลิตไม่ส่งผลกระทบต่อจำนวนค่าเช่าที่บริษัทต้องจ่าย

แม้ว่าต้นทุนผันแปรจะผันผวนตามระดับการผลิต แต่ต้นทุนคงที่ยังคงที่ สิ่งนี้ทำให้การวางแผนและการจัดทำงบประมาณเป็นเรื่องยากสำหรับธุรกิจ เนื่องจากต้องคำนึงถึงค่าใช้จ่ายที่ไม่เปลี่ยนแปลงเหล่านี้แม้ว่ายอดขายจะลดลงก็ตาม เพราะถึงอย่างไร กิจการยังคงมีรายจ่ายเป็นค่าจ้างพนักงาน ค่าสวัสดิการ ค่าน้ำและค่าไฟ เป็นต้น ไม่ว่าจะขายได้มาหรือน้อยก็ตาม 

หลาย ๆ กิจการตัดลดต้นทุนบางส่วนลง เพื่อรักษาอัตรากำไรให้อยู่ในระดับที่ไม่อันตรายจนเกินไป ซึ่งต้นทุนคงที่เป็นหนึ่งในต้นทุนที่บริษัทนึกถึงเป้นอันดับแรก ๆ เช่น การลดการจ้างงานใหม่ การลดสวัสดิการพนักงาน เช่น กิจกรรมท่องเที่ยว สัมมนา หรือกิจกรรมที่ไม่ก่อให้เกิดผลกำไรมากนักลง

สมมติว่า บริษัท A ที่เป็นร้านขายเสื้อผ้าแฟชั่น มีต้นทุนคิดในหนึ่งรอบเดือน ดังนี้

• ต้นทุนคงที่

• ค่าเช่าหน้าร้าน เดือนละ 10,000 บาท

• ค่าน้ำค่าไฟ เดือนละ 2,000 บาท (บางกรณี อาจคิดค่าใช้จ่ายนี้เป็น ‘ต้นทุนกึ่งคงที่’ ก็ได้)

• ค่าจ้างพนักงานเดือนละ 20,000 บาท

• ต้นทุนผันแปร

• ค่าคอมมิชชัน 3% จากยอดขายรวม

  
  

ผู้บริหารสามารถลดต้นทุนคงที่ต่าง ๆ ข้างต้นได้หลากหลายหนทาง ไม่ว่าจะเป็น การขอเช่าสัญญาระยะยาว ซึ่งอาจช่วยลดรายจ่ายรายเดือน (ทั้งนี้ก็ต้องชั่งน้ำหนักภาระผูกพันก่อนด้วย) หรือจำกัดการใช้น้ำใช้ไฟในร้านด้วยวิธีต่าง ๆ เช่น เปิดไฟสลับดวง หรือตั้งเวลาเปิดปิดไฟ 

บางกรณี บางบริษัทสามารถนำโซลูชันใหม่ ๆ เข้ามาทดแทนกำลังคน ซึ่งด้คำนวณไว้เรียบร้อยแล้วว่าจะต้องใช้เวลาคืนทุนกี่ปี และการนำเครื่องจักรหรือซอฟต์แวร์เข้ามาใช้ จะช่วยลดการหยุดชะงักที่เกิดจากการขาดลามาสายของแรงงานได้อีกด้วย

ต้นทุนคงที่เป็นสิ่งสำคัญที่ต้องพิจารณาเมื่อกำหนดราคาผลิตภัณฑ์หรือบริการ หากตั้งราคาสินค้าหรือบริการต่ำเกินไป ต้นทุนคงที่อาจไม่ครอบคลุมและธุรกิจอาจขาดทุนได้ ในทางกลับกัน หากตั้งราคาสูงเกินไป ลูกค้าอาจไปพิจารณาคู่แข่งที่อาจนำเสนอราคาถูกกว่า หรือการบริการที่เหนือชั้นกว่า

ธุรกิจต้องสร้างความสมดุลระหว่างต้นทุนคงที่กับต้นทุนผันแปรและราคาอย่างรอบคอบเพื่อรักษาผลกำไร เมื่อเข้าใจประเภทค่าใช้จ่ายทั้งหมดแล้ว ธุรกิจต่างๆ จะสามารถตัดสินใจได้อย่างชาญฉลาดว่าจะกำหนดราคาสินค้าหรือบริการของตนอย่างไร และควรลดค่าใช้จ่ายในส่วนใดหากจำเป็น

ในฐานะที่คุณเป็นนักลงทุนในหุ้น การรับรู้ความสามารถในการบริหารต้นทุนและต้นทุนคงที่ของบริษัทได้ จะช่วยให้คุณมั่นใจได้ว่า บริษัทนี้จะเป็นห่านทองคำสำหรับสร้างกระแสเงินสดได้มากกว่าเมื่อเทียบกับบริษัทอื่น ๆ ในอุตสาหกรรมเดียวกันนั้น