ค่าเบต้าคืออะไร บอกระดับความผันผวนของหุ้นอย่างไร

บริษัทในตลาดหลักทรัพย์นั้น ในสภาวะเศรษฐกิจ ณ ขณะหนึ่ง ย่อมได้รับผลกระทบจากปัจจัยต่าง ๆ ทั้งในและนอกตลาดจนทำให้ราคาหุ้นผันผวนไปในทิศทางเดียวกันหรือต่างกัน ซึ่งราคาของหุ้นทุกตัวในตลาดทั้งในขาขึ้นและขาลงสามารถนำมาคำนวณหาผลตอบแทนโดยเฉลี่ยของตลาดร่วมกันได้ เลขผลตอบแทนโดยเฉลี่ยนี้เองที่กลายเป็นเป้าหมายให้นักลงทุนหุ้นตั้งความหวัง

หากตลาดหุ้นมีผลตอบแทนเฉลี่ย 10% จะเลือกหุ้นตัวใดเพื่อทำให้พอร์ตฟอลิโอให้ผลตอบแทนเท่ากัน หรือเป็นไปได้ไหมที่จะได้ผลตอบแทนมากกว่า 

พารามิเตอร์ที่เรียกว่า “เบต้า” เป็นหนึ่งในดัชนีที่สามารถช่วยเฟ้นหาหุ้นและจัดพอร์ตฟอลิโอรวบรวมหุ้นหลากหลายเพื่อให้ความหวังของนักลงทุนเป็นจริง

ค่าเบต้าคืออะไร

ค่าเบต้า (Beta) เป็นพารามิเตอร์ที่วัดให้เห็นความแปรปรวนของราคาหุ้นหรือผลตอบแทนของหุ้นตัวหนึ่งว่าจะเป็นไปในทิศทางใดเมื่อเทียบกับตลาด โดยถ้าค่า ‘เป็นบวก’ จะมีผลตอบแทนเป็นไปในทิศทางเดียวกับตลาด แต่ถ้าค่า ‘เป็นลบ’ จะมีผลตอบแทนเป็นไปในทิศทางตรงกันข้าม กล่าวคือถ้าผลตอบแทนของตลาดเป็นบวก หุ้นที่มีค่าเบต้าเป็นลบจะให้ผลตอบแทนที่เป็นลบ แต่ถ้าผลตอบแทนของตลาดเป็นลบ หุ้นที่มีค่าเบต้าเป็นลบจะให้ผลตอบแทนเป็นบวกแทน

นอกจากนี้ ค่าเบต้ายังอธิบายถึงความเสี่ยงที่หุ้นแต่ละตัวเผชิญด้วย ความเสี่ยงที่ตลาดเผชิญจะมีผลต่อทิศทางราคาของตลาดหลักทรัพย์โดยรวมหรือดัชนี และมีผลต่อราคาหุ้นรายตัวด้วย หุ้นที่มีผลตอบแทนใกล้เคียงกับตลาดหรือมากกว่า ก็จะพบกับความเสี่ยงที่ตลาดแบกรับไว้ในขนาดที่ไล่เลี่ยกันกับตลาด ซึ่งมากกว่าหุ้นที่มีผลตอบแทนไม่สัมพันธ์กับตลาด

ค่าเบต้าจากการคำนวณ เป็นไปได้ 2 ทาง คือค่าบวก และค่าลบ แต่ถ้านำไปใช้กับการคำนวณกับพันธบัตรรัฐบาลเทียบกับการคำนวณผลตอบแทนของตลาดหุ้น จะพบว่าสามารถเป็นศูนย์ได้ด้วย เพราะพันธบัตรรัฐบาลไม่ได้มีผลตอบแทนที่เกี่ยวข้องกับตลาดหลักทรัพย์โดยตรงที่วัดความสัมพันธ์ได้ ข้อเท็จจริงคือความสัมพันธ์ของทั้งคู่ คือเป็นทางเลือกในการตัดสินใจ โดยทั่วไปคนจะเลือกลงทุนหุ้นในเวลาที่ผลตอบแทนของพันธบัตรรัฐบาลต่ำกว่าโดยเปรียบเทียบ และเศรษฐกิจมีเสถียรภาพในระดับหนึ่ง 

สรุปแล้วค่าเบต้าของหุ้น สามารถมากกว่า 0 หรือน้อยกว่า 0

• “มากกว่า 0 แต่น้อยกว่า 1” อัตราผลตอบแทนของหุ้นเป็นบวก แต่ไม่เท่ากับผลตอบแทนของตลาด

• “เท่ากับ 1” อัตราผลตอบแทนของหุ้นเป็นไปในทิศทางเดียวกับตลาด และใกล้เคียงกับตลาด

• “มากกว่า 1” อัตราผลตอบแทนของหุ้นเป็นไปในทิศทางเดียวกับตลาด และสูงกว่าตลาด

• “น้อยกว่า 0” อัตราผลตอบแทนของหุ้นเป็นไปในทิศทางตรงกันข้ามกับตลาด โดยผันผวนให้ผลตอบแทนติดลบไม่สมบูรณ์ถ้าไม่ถึง -1 แต่ผลตอบแทนติดลบสมบูรณ์หากมีค่าเท่ากับ -1 คือผลตอบแทนเป็นลบหนึ่งเท่าของผลตอบแทนของตลาด 

คำนวณค่าเบต้าออกมาได้อย่างไร

Beta = Cov.(Return of stock, Return of index)/ Var. (Return of index)

• Beta คือ ค่าเบต้า

• Cov. คือ Covariance ซึ่งจะคำนวณทางสถิติโดยใช้ข้อมูลราคาย้อนหลังมาวัดเทียบดูการเปลี่ยนแปลงของตัวแปรสองตัวว่าเปลี่ยนแปลงตามกันมากหรือน้อย ตัวแปรสองตัวในที่นี้คือ ผลตอบแทนของหุ้น และผลตอบแทนของตลาด (ในทีนี้จะใช้ Index หรือผลตอบแทนของดัชนีซึ่งเป็นกลุ่มหุ้นตัวแทนอย่าง SET 50)

• Var. คือ Variance เป็นค่าแปรปรวนเพื่อวัดการกระจายของข้อมูล เอาค่า Varian ของผลตอบแทนของดัชนีไปหารกับ Covariance ของตัวแปรสองตัวคือผลตอบแทนของหุ้น และผลตอบแทนของตลาด จะทำให้เห็นภาพมากขึ้นว่าผลตอบแทนของดัชนีมีอิทธิพลกับการเปลี่ยนตามกันของตัวแปรทั้งสองอย่างไร

ในการคำนวณควรต้องใช้ Microsoft Excel ช่วย เพื่อให้เกิดความรวดเร็ว โดยต้องใช้ข้อมูลต่อไปนี้

1. ราคาปิดของดัชนี (ยกตัวอย่าง SET50) ย้อนหลัง รายปีหรือระยะยาว

2. ราคาปิดของหุ้นที่สนใจ แนะนำให้เลือก ‘Adjusted Close’

ขั้นตอนการคำนวณ

1. หาค่าเปอร์เซ็นต์การปรับเปลี่ยนของผลตอบแทนของ SET50 ระหว่างวันย้อนหลัง

2. หาค่าเปอร์เซ็นต์การปรับเปลี่ยนของผลตอบแทนของหุ้นที่สนใจระหว่างวันย้อนหลัง

3. หาค่า Cov. โดยใช้สูตร COVARIANCE.S(เปอร์เซ็นต์การปรับเปลี่ยนผลตอบแทนระหว่างวันของหุ้นที่สนใจทั้งหมด, เปอร์เซ็นต์การปรับเปลี่ยนผลตอบแทน ของ SET ทั้งหมด) ใส่ในช่อง Excel

4. หากค่า Var. โดยใช้สูตร VAR.S (เปอร์เซ็นต์การปรับเปลี่ยนผลตอบแทน ของ SET ทั้งหมด) ใส่ในช่อง Excel

5. นำค่า Cov.(Return of stock, Return of index) มาหารด้วยค่า Var. (Return of index)

แสดงภาพให้เห็นชัดขึ้น คือค่าที่แสดงในคอลัมน์ควรเป็น ดังนี้

สูตรสำหรับการคำนวณการเปลี่ยนแปลงของผลตอบแทน สามารถใช้ราคาปิดในแต่ละแถวของ SET หรือของหุ้น นำไปลบกับราคาปิดของ SET หรือของหุ้นในแถวก่อนหน้า แล้วหารด้วยราคาปิดของ SET หรือของหุ้นในแถวก่อนหน้านั้น

ตัวอย่างเช่น -0.14% มาจากการนำ (683.50-684.48)/684.48 = 0.143174% หรือ 0.14%

ดูค่าเบต้าของหุ้นได้อย่างไร

หาค่า Beta หุ้น SET แนะนำให้ดูจากเว็บไซต์ของทางตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยได้เลย 

โดยให้เลือกเมนู ข้อมูลการซื้อขาย > ผลิตภัณฑ์ > หุ้น > หุ้นรายตัว แล้วเลือกชื่อหุ้นที่ต้องการ หรือใช้ช่องค้นหาที่จะเห็นด้านบนของหน้าเว็บไซต์เพื่อกรอกชื่อบริษัทที่ต้องการดูข้อมูล

เมื่อเลือกดูข้อมูลสำคัญของหุ้นใด ๆ ก็แล้วแต่ จะเห็นว่ามีค่า Beta แสดงอยู่ด้วย ดังที่ปรากฏในรูปภาพถัดไป ซึ่งค่า Beta ที่เราได้เห็นนี้เองจะสามารถนำไปใช้เพื่อเปรียบเทียบกันระหว่างหุ้น และทำให้เราตัดสินใจได้ในเบื้องต้นว่าจะเลือกหุ้นตัวใดเข้ามาในพอร์ตฟอร์ลิโอ

จากข้อมูลค่า Beta หุ้นไทย ที่รวบรวมมาจากเว็บไซต์ของตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย แสดงผลการคำนวณจากราคาล่าสุดเมื่อวันที่ 9 กันยายน พ.ศ. 2564 พบเบื้องต้นว่าค่า Beta ของหุ้นใน SET50 มากกว่า 0 ไปจนถึงระดับสูงเกินกว่า 1

1. บริษัท แอดวานซ์ อินโฟร์ เซอร์วิส จำกัด (มหาชน), ค่า Beta 0.93

2. บริษัท บีทีเอส กรุ๊ป โฮลดิ้งส์ จำกัด (มหาชน), ค่า Beta 0.89

3. บริษัท พลังงานบริสุทธิ์ จำกัด (มหาชน), ค่า Beta 1.29

4. บริษัท ไออาร์พีซี จำกัด (มหาชน), ค่า Beta 1.19

5. บริษัท เอสซีจี แพคเกจจิ้ง จำกัด (มหาชน), ค่า Beta 0.90

ค่าเบต้าเท่าไรถึงจะดี

เมื่อเราเลือกดูค่า Beta ได้อย่างอิสระ และเลือกดูตามหุ้นรายตัวที่สนใจแล้ว คงมีการเปรียบเทียบกันในใจ และอยากรู้ว่าจะฟันธงได้เลยหรือไม่ว่าค่ายิ่งมากจะยิ่งดี ซึ่งตามจริงแล้วการเชื่อเช่นนั้นก็ไม่ผิด แต่เป็นความจริงที่เกิดผลตามความคาดหวังแค่เพียงเฉพาะเวลาที่ตลาดในภาพรวมเป็นบวก หรือดัชนี SET50 กำลังพุ่งขึ้น แต่หากเป็นช่วงที่ผลตอบแทนจากดัชนี SET50 ลดลง ผลตอบแทนจากหุ้นที่มีค่า Beta มาก ๆ ก็จะลดลงมากตามไปด้วย

ดังนั้น ถ้าพร้อมเสี่ยง หุ้นในกลุ่มพลังงาน อาทิ บริษัท พลังงานบริสุทธิ์ จำกัด (มหาชน) ที่ค่า Beta 1.29 และ บริษัท ไออาร์พีซี จำกัด (มหาชน) ที่ค่า Beta 1.19 สามารถลงทุนเข้าพอร์ตได้ หากแนวโน้มตลาดในภาพรวมเป็นบวก นักลงทุนจะได้ผลตอบแทนสูงกว่าค่าเฉลี่ยของตลาด

อย่างไรก็ตาม นักเทรดอาจจัดสรรพอร์ตให้มีความเสี่ยงน้อยลง มองหาหุ้นที่ค่า Beta มากกว่าศูนย์อื่น ๆ โดยถ้ารับความเสี่ยงได้ไม่สูงก็ควรเลือกจากค่า Beta ที่น้อยกว่า 1 ไล่ลงไปอีก 

อย่าง บริษัท เจริญโภคภัณฑ์อาหาร จำกัด (มหาชน) มีค่า Beta ที่ค่า 0.74 ลดหลั่นลงไปมากกว่า บริษัท แอดวานซ์ อินโฟร์ เซอร์วิส จำกัด (มหาชน) และอื่น ๆ ที่ได้ยกเทียบกัน 5 บริษัทไปก่อนหน้า

สำหรับหุ้นบางตัว ค่าเบต้าเข้าใกล้ 0 กรณีเช่นนี้มีความน่าสนใจ เพราะราคาหุ้นไม่สามารถให้ผลตอบแทนที่เท่ากับผลตอบแทนของตลาดได้เลย และนั่นอาจจะทำให้หุ้นมีการจ่ายเงินปันผลที่สูงเพื่อยังสร้างแรงดึงดูดใจให้เกิดอุปสงค์ต่อหุ้น โดยหุ้นที่ค่าเบต้าเข้าใกล้ 0 เป็นไปได้ว่าจะเป็นหุ้นในหมวดสินค้าอุปโภคบริโภคที่สินค้ามักจะเป็นที่ต้องการเสมอ ราคาหุ้นจึงค่อย ๆ เพิ่มขึ้นแต่ไม่มีความผันผวนมากจนสะดุดตาได้ด้วยค่าเบต้า

ดัชนีอื่น ๆ ที่ใช้ประเมินความผันผวนของหุ้น

หากเป็นในตลาดหุ้นต่างประเทศ ปัจจุบันมีเครื่องมือที่ใช้วัดความผันผวนของตลาดที่ถ้าตลาดผันผวนสูง ตัวเลขที่วัดออกมาก็จะสูงตามไปด้วย เรียกว่าดัชนี VIX ซึ่งสามารถหาข้อมูลได้จากเว็บไซต์ yahoo.com ในส่วนของ yahoo finance ค่าดัชนีนี้จะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งสำหรับนักลงทุนที่เลือกซื้อหุ้นในต่างประเทศ อย่างหุ้นในตลาดหุ้นประเทศสหรัฐอเมริกา 

ในประเทศไทย มีเครื่องมือทางเทคนิคบางตัวที่สามารถวัดความผันผวนได้ เช่น ค่า Average True Range (ATR) หากพบจาก ATR ว่ามีค่าสูงขึ้น จะเป็นสัญญาณให้นักลงทุนลดขนาดของการลงทุนลง หรือถ้าค่า ATR มีค่าต่ำลง ขนาดของการลงทุนก็ควรจะเพิ่มตาม

ข้อแนะนำ: หากนำ ATR มาใช้ร่วมกับค่า Beta ทาง ATR จะเป็นตัวส่งสัญญาณที่ดี กรณีอย่างหุ้นที่มีค่า Beta ที่สูงมาก หากค่า ATR สูง จะส่งสัญญาณให้ลดปริมาณเงินลงทุนในหุ้นตัวนั้น ลดการขาดทุนในลักษณะที่เรียกว่าการติดดอย หรือภาวะที่ค้างอยู่ที่ระดับราคาหนึ่งก่อนที่ราคาตลาดจะตกลงมาทำให้ไม่สามารถขายหุ้นหรือหลักทรัพย์อื่น ๆ ออกจากมือไปได้โดยไม่ขาดทุน

บทส่งท้าย

ค่า Beta เป็นตัวเลขที่ช่วยในการตัดสินใจได้ไวว่าหุ้นมีโอกาสให้ผลตอบแทนจากส่วนต่างของราคา สามารถตรวจสอบค่า Beta ของหุ้นแต่ละบริษัทได้จากเว็บไซต์ของตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย หรือในเว็บไซด์ทางการเงินอื่น ๆ ในกรณีของหุ้นต่างประเทศ ซึ่งค่า Beta ที่สูงกว่าหมายถึงผลตอบแทนที่มากกว่าผลตอบแทนของตลาด แต่ใช่ว่านักลงทุนจะได้รับผลตอบแทนระดับนั้นได้ตลอดเวลา พึงระวังว่าผลตอบแทนที่สูงมาพร้อมความเสี่ยงที่สูง หากเลือกหุ้นแค่จากค่า Beta ที่มาก ในวันหรือช่วงเวลาที่ดัชนีตลาดหรือผลตอบแทนของตลาดรวมลดลง หุ้นที่มีค่า Beta ยิ่งมากก็จะมีราคาลดลงไปด้วย 

ค่า Beta ที่ไม่เสี่ยงเกินไปอยู่ระหว่าง 0 ถึง 1 ซึ่งมีตัวเลือกมากมาย โดยเฉพาะในกลุ่ม SET50 อย่างไรก็ตาม ค่า Beta ที่เข้าใกล้ 0 เป็นไปได้ว่าจะมีเงินปันผลให้มาก จึงควรตรวจสอบดูนโยบายการจ่ายเงินปันผลของบริษัทที่ค่า Beta ต่ำ ด้วย

เปิดบัญชีเทรดหุ้นต่างประเทศง่าย ๆ กับ Top1 Markets บัญชีเดียวเทรดได้ทั้งหุ้นไทย หุ้นต่างประเทศ สกุลเงินดิจิทัล ฟอเร็กซ์ ฯลฯ รวมครบทุกเครื่องมือการลงทุน ในพอร์ตโฟลิโอเดียว